Wincenty Ferrarjusz Jakub Pol

(20 kwietnia 1807 Lublin – 2 grudnia 1872 Kraków)

poeta, geograf i etnograf

rodzina

           syn uszlachconego w 1815 roku Franciszka Pohla, prawnika, właściciela folwarku Firlejowszczyzna pod Lublinem (obecnie ulica Łęczyńska), od 1795 spolonizowanego urzędnika austriackiego w Lublinie, i Eleonory Longchamps de Berier, pochodzącej ze Lwowa, z rodziny kupieckiej, spolszczonej rodziny francuskiej

rodzeństwo: Franciszek, Leon, Józef, Wiktoria, Zofia

poślubił w Mostkach 8 IV 1837 Kornelię Olszewską

dzieci: 1838 bliźnięta (córka przyszła na świat bez życia, syn Janusz żył bardzo krótko), Wincenty (ur. 1839), Julia (ur. 1840), Zofia (ur. 1841)

Wincenty Pol (1807-1872)

biogram

          Wychowywał się w rodzinie matki, uczył się w gimnazjum we Lwowie i kolegium jezuickim w Tarnopolu, następnie studiował na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego. Po studiach został zastępcą lektora języka i literatury niemieckiej Uniwersytetu w Wilnie.
         Uczestnik powstania listopadowego na Litwie, kampanię zakończył w stopniu podporucznika, otrzymał Krzyż Virtuti Militari. Wraz z korpusem generała Giełguda przekroczył granicę pruską, był w Wielkopolsce, gdzie poznał Adama Mickiewicza. Jako agent generała Józefa Bema był w Lipsku, Dreźnie i we Francji. Należał do tajnego Związku Dwudziestu Jeden, jako jego wysłannik podróżował po Wołyniu, Podolu i Ukrainie, prowadząc agitację przeciwko partyzantce Zaliwskiego.
           W czasie rabacji galicyjskiej został wraz z rodziną dotkliwie pobity, a następnie dostał się do austriackiego więzienia. Uwolniony zamieszkał we Lwowie, gdzie redagował "Bibliotekę Zakładu Narodowego im. Ossolińskich". W poszukiwaniu materiałów naukowych i być może w celach politycznych podróżował do Wielkopolski i Niemiec. Następnie prowadził pierwszą w Polsce i drugą w Europie katedrę geografii na UJ, usunięty z uczelni pod pretekstem nielojalności politycznej.
            Odbywał wycieczki naukowo-krajoznawcze w Tatry i Beskidy (jeden z pierwszych popularyzatorów Tatr). Twórca podstaw nowoczesnego nauczania geografii w Polsce, popularyzator etnografii. Autor pieśni, poematów, gawęd wierszowanych. W późniejszych utworach stał się apologetą dawnego sarmackiego obyczaju.
            Na uwagę zasługuje jego dorobek naukowy w dziedzinie geografii i etnografii. Członek Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, Akademii Umiejętności, kilku towarzystw naukowych za granicą, doktor honoris causa UJ.

           Z inicjatywy Kajetana Suffczyńskiego i biskupa W. Baranowskiego powstał Komitet Obywatelski, gromadzący fundusze na wykupienie i ofiarowanie poecie dworku i folwarku Firlejowszczyzna, zakupionego w 1804 roku przez ojca poety, a następnie sprzedanego. Dworek zakupiono i przekazano córce poety Julii Pol, jako dar od narodu. 

           Pochowany w Krypcie Zasłużonych na Skałce. Przy ul. Szpitalnej umieszczona została tablica pamiątkowa.

wybrane publikacje:

1833 - Historia szewca Jana Kilińskiego
1835 - Pieśń o ziemi naszej (wydane 1843)
1835 - Pieśni Janusza
1839 - gawęda szlachecka Przygody J. P. Benedykta Winnickiego
1846 - Obrazy z życia i podróży
1851 - Rzut oka na północne stoki Karpat
1854 - Senatorska zgoda
1854 - rapsod rycerski Mohort
1856 - Z podróży po burzy
1857 - poemat Wit Stwosz
1864 - Kilka kart z krwawego rocznika
1869 - 1870 - Obrazy z życia natury
1966 - Prace z etnografii północnych stoków Karpat;

kalendarium

1809 – przybył wraz z rodziną do Lwowa
1823 - uczył się w kolegium jezuickim w Tarnopolu 

1827 - ukończył studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego 

1830 - zastępca lektora języka i literatury niemieckiej w Uniwersytecie Lwowskim
1831 XII - poznał Adama Mickiewicza
1832 - powrócił do Lwowa
1833 - osiadł w Galicji
1836 - został dzierżawcą w Kalnicy
1840 - osiadł w ofiarowanym mu majątku Maryipol pod Bieczem
1848 - brał udział w rewolucji  jako adiunkt Gwardii Narodowej, ale podejrzewano go o współpracę z Austriakami 
1849 - przebywał na wygnaniu w Marienbadzie, Pradze i Wiedniu
1849 XI - 1853 I - profesor nadzwyczajny geografii UJ
1857 - zamieszkał w Tyśmienicy na Pokuciu, potem we Lwowie 

1860zakupiono dworek i przekazano córce Julii Pol, jako dar od narodu 
1868 - stracił wzrok

źródła:

Wincenty Pol. W: Polski Słownik Bibliograficzny. Kraków 1982 - 1983

Maurycy Mann, Wincenty Pol Studium Biograficzno–Krytyczne, Kraków 1904