Dzisiejsza data:

Marian Ludwik Niżyński

Marian Strum, Marian Strumiłowski

(29 I 1910 Kraków – 10 VI 1943 Kraków)

poeta, dramaturg, malarz, grafik, ceramik

rodzina

syn Jana, żandarma austriackiego, potem chorążego WP, i Marii z Sędzielowskich

poślubił 21 VI 1936 Krystynę z Mikulskich, pianistkę, autorkę libretta do opery Tadeusza Szeligowskiego „Krakatuk”

dzieci nie miał

biogram

           Ukończył IV gimnazjum krakowskie, studiował malarstwo w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych między innymi u K. Frycza i Wojciecha Weissa oraz rzeźbę u X. Dunikowskiego. W czasie studiów związał się z Akademickim Kołem Miłośników Dramatu Klasycznego działającym na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jako poeta debiutował na łamach „Kuriera Literacko-Naukowego”, gdzie publikował wiersze używając pseudonimu M. Strum oraz M. Strumiłowski.

           Malował obrazy olejne, portrety, pejzaże, uprawiał też litografię i drzeworyt.

           Zorganizował eksperymentalny teatr „Studio 30”, w którym przygotowywał premierę własnej sztuki Dolmino, sprzeciw cenzury doprowadził do zlikwidowania teatru.

           Zamieszkał w Warszawie, gdzie zatrudniony został jako nauczyciel rysunków w Gimnazjum im. Władysława IV. Powołany został do odbycia służby wojskowej, pracował w Bibliotece Polskiej Akademii Literatury, współpracował z warszawskim pismem „Myśl Polska”.

           Powrócił do Krakowa, gdzie utrzymywał się z działalności malarskiej. Tworzył pejzaże (z Podkarpacia, Podhala, Pienin), portrety, głównie rodziny i znajomych (portret Z. Chowańcówny) oraz martwe natury (Kwiaty w wazonie); uprawiał także grafikę, między innymi drzeworyt, linoryt, litografię (cykl widoków z Krakowa, Wilna i Warszawy), zajmował się również rzeźbą oraz ceramiką. Uprawiał publicystykę kulturalną i krytykę artystyczną, opublikował między innymi zbiory wierszy Opowieść o dzwonku z portu Jaffa, Szkice, które ozdobił własnymi litografiami, a także Więcierz wieczorny, dla dzieci Soła. W Krakowie wystawił 2 sztuki swojego autorstwa: w Teatrze im J. Słowackiego dramat Trzy mgły który otrzymał I nagrodę w konkursie m. Krakowa na sztukę o Legionach; z okazji Dni Krakowa komedię muzyczną Kawaler księżycowy na dziedzińcu Collegium Maius (w sztuce występował K. Wojtyła).

           Najbardziej znaną jego sztuką sceniczną jest Kawaler księżycowy – muzyczna komedia o Panu Twardowskim, która napisana została na zamówienie Krakowskiej Konfraterni Teatralnej kierowanej przez Tadeusza Kudlińskiego.

           Zginął w tragicznym wypadku, przejechany przez niemiecki samochód. Pochowany jest na krakowskim cmentarzu na Salwatorze.

wybrane prace:

1929 – zbiór wierszy Opowieść o dzwonku z portu Jaffa

1931 – zbiór wierszy Szkice

1935 – dramat Trzy mgły

1937 – zbiór wierszy Więcierz wieczorny

1939 – komedia muzyczna Kawaler księżycowy

1940 – 1943 - prócz nowych wierszy powstały utwory sceniczne Spinka, Desant, Jeden taki na szczudłach oraz powieść autobiograficzna Podszepty św. Zofii

kalendarium

1928 – 1932 - studiował malarstwo w krakowskiej ASP

1929 - debiutował jako poeta

1930 - zorganizował eksperymentalny teatr Studio 30

1932 – 1939 - mieszkał w Warszawie

1932 – jesienią przeniósł się do Warszawy

1933 – 1934 - odbywał służbę wojskową

1935 – za namową kolegi, dyrektora Biura Polskiej Akademii Literatury (PAL), podjął pracę w Bibliotece PAL

1935 XI 11 – w Krakowie, w Teatrze im J. Słowackiego, został wystawiony dramat Trzy mgły

1937 - 1939 - był stałym współpracownikiem warszawskiego dwutygodnika Myśl Polaka, gdzie uprawiał publicystykę kulturalną, głównie na tematy teatralne i ogłosił fragment powieści Molin ciemny (1939 nr 1)

1939 VI 7 - na dziedzińcu Collegium Maius została wystawiona komedia muzyczna Kawaler księżycowy

1939 VI – był na wycieczce we Włoszech

1946, 1972 – wystawiono Kawalera księżycowego

źródła

Oskarżamy hitleryzm i hitlerowców o zbrodnie, Związek Polskich Artystów Plastyków, Kraków 1965.

Woźniakowski Krzysztof, Niżyński Marian Ludwik, Polski Słownik Biograficzny, T. 23, Wrocław – Kraków 1978.

Wroński Tadeusz, Kronika okupowanego Krakowa, Kraków 1974

czytaj więcej ...