Sebastian Montelupi
(1516 – 18 VIII 1600 Kraków)
kupiec, bankier, dyrektor poczty
rodzina
z rodziny Montelupich
syn Waleriana (około 1490 - ?)
brat Franciszki (ur. 1520), która poślubiła Tomasza Tamburini, mieli syna Waleriana (1543 – 1613), kupiec, bankier, dyrektor poczty
żona Urszula Baza (1551 – 12 VII 1586), córka Wojciecha
biogram
Do Krakowa przybył w połowie XVI wieku. Początkowo praktykował u działających w Krakowie kupców i bankierów z Florencji Karola i Bernarda Soderinich, następnie prowadził samodzielną działalność handlową. Utrzymywał rozległe kontakty z miastami Korony (Warszawą, Lublinem, Lwowem), Litwy (Wilnem, Grodnem), wieloma ośrodkami europejskimi (Wiedniem, Norymbergą, Frankfurtem) oraz głównie z miastami włoskimi (Florencją, Wenecją i Mediolanem). Sprowadzał różne towary włoskie (książki, brokaty, aksamity, atłasy, jedwabie, korzenie, wina, cukry, które krakowianie mogli nabywać w jego sklepie w kamienicy w Rynku.
Prowadził jeden z największych w Rzeczypospolitej domów bankowych, udzielał kredytów mieszczanom, szlachcie, magnatom, świadczył usługi finansowe Stefanowi Batoremu, Annie Jagiellonce i Zygmuntowi III (związane między innymi z należnościami z tzw. sum neapolitańskich - 430 000 dukatów neapolitańskich, pożyczonych przez królową Bonę Filipowi II). Był właściciel licznych posiadłości ziemskich, między innymi Pleszowa, części Zielonek, Modlnicy, oraz nieruchomości w Krakowie, między innymi pałacu z ogrodem na przedmieściu Szlak (w rejonie obecnej ul. Montelupich), słodowni na ulicy Szpitalnej.
Poprzez małżeństwo z Urszulą Bazówną (wniosła mu w posagu połowę kamienicę na ulicy św. Jana) skoligacił się z patrycjatem krakowskim. Uzyskał indygenat polski, ale pozostał obywatelem florenckim i służył władcom Florencji jako informator o sprawach polskich. Zorganizował i kierował pocztą królewską, utrzymującą stałe połączenie Krakowa z Wenecją.
Zygmunt August powierzył mu jej administrację z płacą początkowo 1 500 talarów rocznie, a później 1 300 talarów w dwóch ratach po 650 talarów, zagwarantowanych na cle krakowskim. Montelupi objął kierownictwo poczty i sprawował funkcję jej administratora do śmierci króla, tj. do 1572. Zobowiązany był do przewożenia poczty królewskiej i dyplomatycznej przez konnych posłańców wyprawianych do Wenecji raz w tygodniu; przebywali oni trasę Kraków–Wiedeń–Graz–Wenecja w ciągu 15 dni. W okresie bezkrólewia prowadził pocztę nadal jako prywatne przedsiębiorstwo. Działała ona jednak mniej sprawnie, gdyż Montelupi, nie mogąc podołać opłacaniu kurierów konnych, powierzył ją posłańcom pieszym. Korzystał z niej podkanclerzy Franciszek Krasiński, a przede wszystkim Anna Jagiellonka, której zależało na stałym połączeniu z Włochami z racji pobierania procentów od sum neapolitańskich. W owym czasie otrzymywał uposażenie niejednolite i niestałe, które zależało prawdopodobnie od ilości usług (około 600–800 złp.). Oficjalnego wznowienia działalności poczty dokonał dopiero Stefan Batory, powierzając jej kierownictwo Montelupiemu i jego siostrzeńcowi Walerianowi na nieco zmienionych już warunkach. Wraz ze zmniejszonym zakresem obowiązków dyrektora król obniżył też jego uposażenie do 1 000 złp. rocznie. Odtąd poczta funkcjonowała bez przerwy, początkowo pod wspólną dyrekcją Sebastiana i jego przybranego syna Waleriana (aż do 1600). Nie mając własnych dzieci sprowadził z Włoch swego siostrzeńca Waleriana Tamburiniego, którego adoptował i wprowadził do firmy.
Zmarł w Krakowie, pozostawiwszy jako jedynego sukcesora Waleriana, używającego nazwiska Montelupi. Miał również wychowanicę Agnieszkę. Został pochowany obok żony w kościele Mariackim, gdzie sumptem siostrzeńca wystawiono obojgu nagrobki.
kalendarium
1566 – 1570 - zakupił kamienicę zwaną Włoską przy Rynku Głównym 7
1567 – poślubił Urszulę Bazówną
1567 - uzyskał indygenat polski
1568 XI 18 - mianowany przez Zygmunta II Augusta kierownikiem poczty z płacą 1 500 talarów
1569 II 22 – jego płaca wynosiła 1 300 talarów
1569 VIII – objął rzeczywiście kierownictwo poczty
1579 - otrzymał prawo miejskie
1583 I 21 – mianowany dyrektorem przez Stefana Batorego, oficjalnie wznowił działalność poczty