ul. Poselska 21
Zgromadzenie sióstr Bernardynek, czyli żeński zakon z rodziny zakonów franciszkańskich, istnieje tylko w Polsce. W Krakowie jest obecny od 2 połowy XVI wieku, w 1459 powstał ich pierwszy dom zakonny na Stradomiu. Obecny kościół i klasztor Bernardynek ulokowane są przy ul. Poselskiej 21. Ulica ta we wczesnym średniowieczu była częścią drogi, okrążającej obwarowania podgrodzia zwanego Okołem, zajmującego tę część dzisiejszego śródmieścia.
Klasztor przy Poselskiej został wybudowany w XVII wieku w miejscu wyburzonego pałacu Tęczyńskich, podarowanego klasztorowi przez starostę Stanisława Opalińskiego, obok postawiono nową świątynię, konsekrowaną przez biskupa Kazimierza Łubieńskiego w 1703 roku. Od strony wschodniej zabudowania klasztorne sąsiadują z Plantami, od północy biegnie ul. Dominikańska a po południowej stronie powstał klasztorny ogród, który oddziela je od dawnego kolegium jezuickiego.
Klasztor powstał z inicjatywy s. Teresy Zadzikówny w 1646 roku. Pierwotnie był ulokowany w renesansowym dworze Lanckorońskich z 2 połowy XVI wieku, który obecnie stanowi wschodnie skrzydło przy pierwszym klasztornym wirydarzu. Jednopiętrowy, prostokątny budynek w XVIII wieku został powiększony o drugą kondygnację. Od południowo wschodniej strony zobaczymy czterobiegową klatkę schodową z ustawionym pośrodku filarem, wykonaną w 2 połowie XVI wieku, z której przejdziemy na chór muzyczny. Od strony wirydarza na obydwu piętrach zbudowano krużganki arkadowe, sklepione krzyżowo kolebkowo z dekorowanymi wspornikami. W skrzydle tym, w jednym z pomieszczeń na parterze znajduje się tzw. kaplica zmarłych, w której ustawiono siedemnastowieczny ołtarz z obrazem Św. Anny Samotrzeć. Drugie piętro ma dwutraktowy układ pomieszczeń, tam znajdują się cele zakonne oraz dormitarz.
Około połowy XVII wieku zakupiono sąsiadujący od strony północnej szesnastowieczny dwór Pieniążków, który stanowi dziś piętrowe skrzydło wschodnie przy drugim klasztornym wirydarzu. Budynek był zbudowany na nieregularnym planie, częściowo oszkarpowany, w środku między innymi znajduje się klasztorna kuchnia. Od strony Plant budynek jest częściowo wzmocniony szkarpami a jego elewacja jest włączona w zabudowania miejskich murów obronnych.
W XVIII wieku powstawały kolejne skrzydła klasztoru. Najpierw, z inicjatywy s. Wiktorii Łąckiej, zbudowano piętrowe, jednotraktowe skrzydło ulokowane tuż przy wschodniej ścianie kościoła, częściowo oszkarpowane. Tam na parterze znajduje się tzw. sala rycerska, połączona korytarzem z klasztornym ogrodem, a na piętrze cele zakonne. Przechodząc z klasztoru na emporę kościoła, mijamy drzwi, zdobione przedstawieniem św. Teresy z klęczącymi przy niej bernardynkami, namalowanym na przełomie XVII i XVIII wieku.
Następnie wzniesiono skrzydło północne, a w 1744 zakończono budowę skrzydeł południowego i zachodniego. Jednopiętrowe skrzydło północne, zbudowano w 1720 z fundacji starosty krzeszowskiego Jana Brzechffy, prawdopodobnie według projektu Kaspra Bażanki. Od strony wirydarza zobaczymy arkadowy krużganek, pomieszczenia mają układ jednotraktowy a od strony północnej znajduje się dwubiegowa klatka schodowa. W skrzydle tym znajduje się klasztorny refektarz – na jego ścianach możemy podziwiać wykonaną w 2 połowie XVIII wieku boazerię z malowanymi przedstawieniami świętych, apostołów, krajobrazami i martwymi naturami. Na przełomie XVIII i XIX wieku w refektarzu wykonano polichromię, przedstawiającą świętych i sceny biblijne, między innymi: Ukrzyżowanie na tle Jerozolimy, św. Franciszka i św. Klarę z widokiem kościoła św. Józefa. Na piętrze skrzydła są umieszczone cele zakonne.
Piętrowe skrzydła zachodnie i południowe przy pierwszym wirydarzu prawdopodobnie zostały zbudowane według projektu architekta Franciszka Placidiego, w 1744 roku. Fundatorką budowy była s. Franciszka Wiszowata. W zachodnim znajduje się sień przejazdowa, pomieszczenia gospodarcze i rozmównice. W kilku rozmównicach zobaczyć można polichromię z początku XIX wieku – między innymi przedstawienia: św. Hieronim, scena spotkania św. Franciszka ze św. Dominikiem. Skrzydło południowe jest krótsze, tam umieszczone są na parterze przedsionek, izba furtianki, a na piętrze — w części południowej tzw. Święte schody, czyli „gradusy”.
Po 1757 dobudowano zamykające drugi wirydarz, prostopadłe do dworu Pieniążków skrzydło północne. Jest ono jednopiętrowe a wnętrza mają układ jednotraktowy. Wewnątrz znajduje się sklepiona krzyżowo kolebkowo sień na parterze oraz cele klasztorne na piętrze.
Zakon bernardynek obchodził niedawno jubileusz 550 lat istnienia, jest zakonem klauzurowym, więc klasztor pozostaje zamknięty dla turystów. Warto jednak znać to miejsce i wiedzieć, jakie kryje skarby historii i sztuki. Posiada bogate zbiory paramentów liturgicznych, pochodzących z XVIII i XIX wieku – monstrancje późnobarokowe, kielichy barokowe, w stylu regencji oraz zabytkowych szat liturgicznych. Bernardynki posiadają w swoich zbiorach również kilka zabytkowych rękopisów, pochodzących z XVII i XVIII wieku.
W korytarzach klasztornych zobaczyć można wiele dzieł malarstwa i rzeźby nowożytnej, a także ciekawe przykłady nowożytnych mebli — między innymi późnorenesansową skrzynię z początku XVII wieku z malowaną dekoracją roślinną geometryczną i namalowanym herbem Gryf, komodę w stylu biedermeier z około 1840 a także komplet fotelików i kanapę w stylu empire z początku XX wieku.
W południowo - zachodnim narożniku kompleksu klasztornego bernardynek umieszczony jest kościół św. Józefa.
Opracowała Katarzyna Zychowicz