Dzisiejsza data:

os. Tysiąclecia 86

           Kościół św. Maksymiliana Marii Kolbego to kościół parafialny na Osiedlu Tysiąclecia, należącym do Dzielnicy XV Mistrzejowice. Stoi na niewielkim wzniesieniu, na placu nazwanym imieniem patrona parafii, oddzielającym budowlę od ruchliwej ul. Jancarza i zabudowań osiedlowych.

           Osiedle Tysiąclecia zostało zbudowane w latach 1968 - 1971 i w jego projektach nie przewidziano budowy kościoła. Najbliższym kościołem był kościół parafialny we wsi Raciborowice, oddalony o około 5 km. Z inicjatywy wikarego ks. Józefa Kurzei, Msze Święte i nabożeństwa były odprawiane w pobliżu osiedla, w postawionym wśród drzew i pomalowanym na zielono prowizorycznym drewnianym baraku, nazwanym przez wiernych Zieloną Budką. W baraku tym ustawiono mały ołtarz z wizerunkiem św. Maksymiliana Marii Kolbego. Ks. Józef Kurzeja bardzo wytrwale starał się o pozwolenie na budowę kościoła parafialnego – efektem tych starań dn. 8 VII 1972 władze wydały pozwolenie na zbudowanie kościoła, a w 1973 został wyznaczony plac pod budowę. Około połowy 1973 zbudowano kaplicę wśród zabudowań osiedlowych, która miała tymczasowo służyć parafii. Do tej kaplicy przeniesiono Najświętszy Sakrament z „zielonej budki”, którą władze nakazały rozebrać. W październiku 1974 został zaakceptowany przez komisję architektów Rady Miasta projekt kościoła, opracowany przez Józefa Dutkiewicza. 22 IV 1976 wydano ostateczne, oficjalne zezwolenie na rozpoczęcie prac budowlanych a kierownikiem budowy był Mieczysław Krzywdziński. W maju 1976 arcybiskup ks. kardynał Karol Wojtyła poświęcił plac i prace ruszyły. Jeszcze tego samego roku, w październiku erygowano na osiedlu Tysiąclecia parafię św. Maksymiliana Marii Kolbe. Budowa kościoła trwała do 1983, a uroczysta konsekracja nowej świątyni nastąpiła 22 VI 1983 - dokonał jej papież Jan Paweł II.

           Kościół św. Maksymiliana Marii Kolbe to monumentalna, dwupoziomowa budowla nakryta dachem z miedzianej blachy. Z kościołem połączony jest budynek plebanii, a w podziemiach znajduje się dziesięć sal katechetycznych. Konstrukcja budowli opracowana została przez inż. Jerzego Stanisza - zbudowana jest z elementów stalowych i wypełniona betonem. Elewacje otrzymały marmurową okładzinę z ciętych płyt z kamienia pińczowskiego w kremowo-beżowym kolorze. Bryła budowli już z daleka przyciąga wzrok swoją rzeźbiarską, dynamiczną formą. Patrząc na kościół, zarówno zewnątrz jak i w jego wnętrzu można zauważyć, że podstawowym elementem kompozycji jest tu trójkąt i formy ostrosłupowe. Zwieńczona krzyżem, trójkątna środkowa część fasady swoim kształtem przypomina rycerską przyłbicę.

           Różnego rodzaju barwne kamienie wykorzystano przy dekoracji wnętrza. Posadzka nawy została wykonana z czerwonego marmuru, w prezbiterium natomiast zobaczymy biały karraryjski marmur. Na ścianie prezbiterium oraz w kaplicach wykonano okładzinę z trawertynu, którego delikatnie ciemniejszy kolor łagodnie kontrastuje z bielą ścian i marmurowej posadzki.

           Kościół górny wzniesiony został na planie pięcioboku – bok z wejściem głównym i fasadą zwrócony jest ku ul. Jancarza. Kościół jest bardzo przestronny i mieści nawet pięciotysięczny tłum wiernych. Jego oszczędnie wyposażone wnętrze robi wrażenie niezwykle harmonijnego i uporządkowanego. Kościół nie jest bardzo wysoki – w prezbiterium sięga wysokości 20 m, mimo to jego bardzo spójna, osiowa konstrukcja, a także zdecydowana przewaga kierunków pionowych dodaje mu wzniosłości i optycznie „wyciąga” jego przestrzeń ku górze. Zwróćmy uwagę na strop w kościele – jest to jedno z największych w Polsce przekryć żelbetowych o charakterze artystycznym. Żelbetowy strop wpiera się tu na parze belek, które zbiegają się nad prezbiterium. Całość tworzy bardzo dynamiczną i zdyscyplinowaną kompozycję promieni, biegnących w jednym kierunku.

           Nad kruchtą ulokowany jest chór muzyczny z organami wykonanymi przez poczdamska firmę Schuke, poświęcone w 1987 roku. Po bokach kruchty znajdują się dwie kaplic – Kaplica św. Jana Chrzciciela po prawej stronie oraz Kaplica Jadwigi Andegaweńskiej po lewej stronie. W kaplicach tych ustawione są wspaniałe brązowe figury Gustawa Zemły, jednego z najbardziej cenionych twórców rzeźby współczesnej. W Kaplicy św. Jana Chrzciciela jest to figura tegoż świętego, ustawiona na tle ściany wyłożonej okładziną z trawertynu. Oprócz rzeźby w kaplicy ustawiono w 1986 wykonaną z brązu chrzcielnicę, która upamiętnia chrzest Rzeczpospolitej Trojga Narodów: Polski, Litwy i Rusi. W drugiej kaplicy natomiast zobaczymy piękną figurę królowej Jadwigi Andegaweńskiej.

           Autorem wszystkich rzeźb w kościele jest wspomniany już powyżej Gustaw Zemła, odlewy z brązu natomiast zostały wykonane w pracowni pana Jana Kowalówki. Rzeźby te odznaczają się bardzo wysokim poziomem artystycznym, ich dynamika i ekspresja kontrastuje ze spokojem i porządkiem wnętrza świątyni, również ich bardzo ciemny kolor tworzy ciekawy kontrast z jasną, bardzo stonowaną kolorystyką ścian i sprzętów.

           W ścianach bocznych kościoła umieszczono rzędy wysokich, prostokątnych okien z witrażami, zaprojektowanymi przez Andrzeja Kwarcińskiego i wykonywanymi w latach 19812 - 2005. Na ścianach zwróćmy uwagę na stacje Drogi Krzyżowej, wykonane również przez Gustawa Zemłę – są to duże, prostokątne, bardzo ekspresyjne płaskorzeźby z ciemnego brązu, miejscami przechodzące w pełną rzeźbą.

           Prezbiterium kościoła jest zamknięte trójkątnie; nie zostało w sposób wyraźny wydzielone w kościelnej przestrzeni, ale jest podwyższone o siedem stopni i odgrodzone od nawy białą, marmurową balustradą. Widzimy ustawiony tam biały ołtarz oraz ambonę, o prostych, geometrycznych kształtach, wykonane z białego marmuru karraryjskiego. Ich jedynym elementem dekorującym są poziome paski wykonane z ciemnego kamienia. Ściana w prezbiterium wyłożona jest płytami z trawertynu, w kolorze nieco ciemniejszym niż pozostałe ściany. Na takim tle umieszczone jest złocone tabernakulum z płaskorzeźbionym krzyżem na tarczy słonecznej, podtrzymywane przez dwa klęczące anioły. Figury te – jak i wszystkie pozostałe w kościele, wykonał wybitny artysta polski: Gustaw Zemła. Powyżej tabernakulum, w 1983 zamontowano na ścianie monumentalną figurę Chrystusa – w tej rzeźbie zwraca się uwagę na specyficzny sposób przedstawienia Chrystusa w pozie Ukrzyżowanego, ale bez krzyża – przedstawienie łączące w sobie ideę Ukrzyżowania i Zmartwychwstania. Po bokach figury Chrystusa w 1984 umieszczono jeszcze dwie monumentalne figury – po lewej stronie Matkę Bożą Niepokalanie Poczętą stojącą na półksiężycu, a po prawej stronie patrona parafii: św. Maksymiliana Marię Kolbe, stojącego w płomieniach, co symbolizuje jego śmierć w obozie.

           Kaplica dolna została poświęcona już w 1979 przez arcybiskupa ks. kardynała Franciszka Macharskiego. Wnętrze kaplicy oparte jest na rzucie prostokąta, zobaczymy tam czerwoną marmurową posadzkę i wystrój wykonany z białego marmuru. Ścianę ołtarzową wyłożono czerwonym kamieniem, na tym tle umieszczone jest piękne tabernakulum z dekoracyjnym motywem kłosów zboża. Powyżej tabernakulum zamontowano krucyfiks wykonany przez artystę rzeźbiarza Bolesława Chromego, a po bokach rzeźby zawieszone są dwa obrazy autorstwa Adama Suzina. Są to sporych rozmiarów, prostokątne przedstawienia św. Józefa oraz św. Mikołaja, malowane w stylu prawosławnych ikon. W bocznym ołtarzu po lewej stronie umieszczono wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej.

           Zwiedzając kaplicę warto jeszcze zwrócić uwagę na umieszczone na ścianach płaskorzeźbione plakietki przedstawiające tajemnice Różańca Świętego, wykonane przez Gustawa Zemłę. Poza tym na ścianach zobaczymy jeszcze stacje Drogi Krzyżowej, na których nie ma typowych przedstawień Męki Pańskiej, ale przedstawienia Chrystusa z męczeńskimi symbolami nawiązującymi do historii narodu polskiego.

           Pod kaplicą zbudowano kryptę grobową, w której jest ustawiony marmurowy sarkofag z ciałem zasłużonego dla parafii ks. Józefa Kurzei, Sługi Bożego, zmarłego w 1976 roku. Na placu przed kościołem w 1991 ustawiono pomnik papieża Jana Pawła II wykonany przez Gustawa Zemłę. Warto odwiedzić także miejsce, gdzie stał pierwszy barak, tzw. zielona budka – nie zostało ono zabudowane przez rozrastające się osiedle i w 1991 postawiono tam małą kapliczkę poświęconą Matce Bożej Łaskawej. Została zaprojektowana przez Bożenę Bulanda i Ewę Wójcikowską. W kapliczce ustawiona jest mała figurka Marii, wykonana przez Jana Sieka, ujęta w ramę w formie przełamanej arkady, zwieńczonej krzyżem.

           Kościół parafialny na osiedlu Tysiąclecia jest zdecydowanie jednym z piękniejszych przykładów współczesnej architektury sakralnej w Krakowie. Czystość i przejrzystość jego konstrukcji, harmonijna kompozycja wnętrza i konsekwentne umiarkowanie w dekoracji tworzą niezwykle spójną, przemyślaną i szlachetną całość.

                                                         Opracowała Katarzyna Zychowicz